در میان جشنواره ها و مسابقاتی که در طول سال برگزار می شوند کمتر رویدادی است که شاید توجه خود را معطوف به کار به عنوان یک موضوع و دغدغه مهم اجتماعی کرده باشد. موضوعی که می تواند از دریچه حوزه فرهنگ و هنر و نگاه تیزبین هنرمند ابعاد آن هر چه بهتر شکافته شود و به برنامه ریزان و مدیران مربوط نقشه راه دهد. مشاغلی که خیلی از آن ها در روزگاری که تأکید به کارآفرینی، نقل محفل بسیاری از مسئولان است، می تواند با نمایش خیلی از این شغل ها توسط هنرمندان؛ ایده هایی را در ذهن مردم جرقه بزند که مسیر زندگی شان را عوض کند. با توجه به این موضوع مهم اجتماعی و کوشش عکاسان در نمایش واقعیت ها و آگاهی بخشی به جامعه در ارتباط با کار نخستین مسابقه بین المللی عکس کار ایران به همت مرکز کار ایران فراخوان خود را منتشر کرد. برای بررسی ابعاد هر چه بهتر این موضوع به سراغ ساعد نیک ذات از پیشکسوتان حوزه عکاسی رفتیم تا دررابطه با فضای عکاسی و نظر وی در مورد این مسابقه بیشترآشنا شویم:

ساعد نیک ذات، برگزاری جشنواره ها را فرصتی برای جامعه هنری به حساب آورد وخاطر نشان کرد : جشنواره هایی که مهلت چند ماهه از زمان ارسال فراخوان تا پایان ارسال آثار دارند فرصت خوبی برای ایجاد اندیشه و رشدعکاس هستند. در گذشته توسط انجمن سینمای جوان، وزارت فرهنگ و ارشاد و چند سازمان فرهنگی و هنری دیگر جشنواره ها برگزار می شد در حالی که در سال های اخیر توجه سازمان های دیگر به این موضوع و اختصاص بودجه برای برگزاری جشنواره سبب شده تا رونق بیشتری را در فضای هنری شاهد باشیم. گسترش گروه های اینترنتی و انتشار جشنواره های مجازی هم باعث شده تا از مشارکت شرکت کنندگان خارجی هم در فستیوال های خودمان بهره مند باشیم و از این جهت می توان گفت بستر اینترنت فرصت خوبی را برای گسترش تبادلات هنرمندان در جهان فراهم آورده است.

عضو هیأت موسس انجمن عکاسان ایران، رمز موفقیت جشنواره های موضوعی را در استمرار و هدفمند بودن آن ها عنوان کرد و گفت: مدیران جشنواره ها باید با نقشۀ راه و هدفگذاری کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت خود به سراغ برنامه های خود بروند تا حصول موفقیت آن ها دوچندان شود.

نیک ذات به افت کیفیت آثار عکاسان در سال های اخیر اشاره کرد و اظهار داشت: فرایند دیجیتالی شدن عکاسی باعث شده تا عکاس بر تکنولوژی و استفاده از ابزارهای مختلف در حین عکاسی بیشتر از تفکر و خلاقیت ارزش قائل باشند در حالیکه در نسل ما که دوربین آنالوگ بود باید از یک حلقۀ فیلم 36 فریمی که در اختیار داشتیم نهایت استفاده را ببریم وبرای هر فریم ارزش خاصی قائل بودیم و سعی می کردیم با صبر و تنظیمات از سوژه عکاسی کنیم در حالی که این محدودیت ها در دنیای دیجیتالی فعلی دیده نمی شود و تعریف شدن انواع شرایط نورپردازی در خود دوربین باعث شده تا عکاسان تنبل تر شوند و بیشتر از نگاه عکاسانه بر تجهیزات و ابزارهای ویرایشی خود تکیه کنند.

مدیر فیلم برداری فیلم راننده شخصی، عکاسی با هر نوع وسیله ای را یک بهانه دانست که نباید تنها ملاک عمل عکاس قرار گیرد و خاطر نشان ساخت: بخشی از عکاسی، تجربه شخصی است و خلاقیت و نگاه در مرور زمان و با مطالعه و تماشای عکس و تصویرسازی سه بعدی همراه با تخیل از جهان هستی بوجود می آید و با همراه شدن این موارد می توان امیدوار بود که شاهد رشد عکاس باشیم.

این مدرس عکاسی در پاسخ به این سؤال که آیا فضای مجازی را مناسب اکران آثار منتخب جشنواره ها می بیند یا خیر؛ این طور گفت: به نظرم هم در محیط گالری و هم در بستر اینترنت فعل دیدن اتفاق می افتد اما چیزی که مهم است این که با دیدن این آثار آیا شما را به فکر وا می دارد یا خیر. در دنیای فعلی، تکنولوژی گسترش پیدا کرده است و اگر بخواهیم خلاف آن حرکت کنیم، عملاً کار اشتباهی است. البته این انطباق نباید به گونه ای باشد که زندگی ما را احاطه کند. به نظرم دیدن یک عکس در محیط گالری و این که در اندازه ای استاندارد آن را ببینیم امری جالب وبه درک اثر کمک می کند اما اگر دیدن این اثر در شبکه اجتماعی هم بتواند فارغ از اختلالات؛ حواس مخاطب را به سمت درک اثر ببرد، هیچ اشکالی ندارد.

وی تصریح کرد: مسئله دیگری که می توان به شبکه های اجتماعی به چشم فرصت نگاه کرد این که در نمایشگاه های واقعی در بهترین حالت از روز افتتاحیه تا اختتامیه تنها ۳۰۰۰بازدید کننده از آن دیدن می کنند در حالی که شما با انتشار عکس خود در صفحه شخصی در کمتر از ده دقیقه با توجه به نوع مخاطبان همراه کننده شما، تعداد بسیار زیادی می توانند فارغ از بعد زمان و مکان اثار شما را ببینند.

این داور جشنواره های مختلف عکاسی در خصوص ملاک داوری و ارزیابی آثار در جشنواره ها گفت: در بیشتر جشنواره ها، شرکت کننده ها از من می پرسند که چرا عکس آن ها با وجود دارا بودن ترکیب بندی خوب و موضوع مرتبط، انتخاب نشده است. موضوعی که بنده هم همیشه به آن جواب دادم این است که تکنیک و مبانی و تحلیل یک عکس در کنار هم باعث می شود تا داور آن را ببیند. بسیار آثاری بودند که در لحظه من را جذب کردند بدون این که قبل از آن درکی از آن عکس وجود داشته باشد. جالب بودن سوژه، بکر بودن انتخاب موضوع و یا خاص بودن و ... مواردی هستند که می تواند احساس داور را در لحظه اول نسبت به آن عکس معطوف دارد و این برای هر فردی ممکن است که اتفاق بیفتد و داوران هم از آن مستثنی نیستند اما چیزی که مهم است تکیه بر قواعد عکاسانه و ترکیب بندی است که باید نمره نهایی را به یک اثر بدهد.

عضو انجمن فیلمبرداران سینمای ایران، موضوع کار را از آن دسته موضوعاتی خواند که کمتر در رویدادهای فرهنگی و هنری شاهد پرداختن به آن بودیم و نفس برگزاری مسابقه بین المللی عکس کار ایران را مثبت ارزیابی کرد و ادامه داد: تاکنون خودم مجموعه های مختلفی را در مورد مشاغل گوناگون انجام دادم مشاغلی که بیشتر از جنس کارگری و یا مشاغل سخت بوده اند. چون دوست داشتم که با هنر خود قدری از سختی هایی که بعضی مشاغل تحمل کرده اند را به تصویر در آورم و نمی دانم که چقدر در این مسیر موفق بودم. امیدوار هستم در این جشنواره هم اثاری را ببینیم که در خود موضوع و حرف تازه ای را بیان کنند و به شغل هایی بپردازند که کمتر دیگران سراغ آن ها رفته اند.

نیک ذات ثبت کردن بعضی مشاغل سنتی و فراموش شده در جامعه را نیاز تاریخ تصویری کشور دانست و گفت: به نظرم جشنواره و مسابقه در ثبت آثاری این چنینی و حفظ میراث کشور کمک می کند ولی فکر می کنم بهتر از مسابقه سفارش کار به عکاسان دارای سابقه و فعال در این حوزه است که می تواند مؤثر واقع شود. به عنوان مثال در حوزه مشاغل، وزارت کار می تواند با تعریف پروژه کاری برای عکاسان سعی کند تا مشاغل بومی و قدیمی ما را حفظ کند و با چاپ آثاری در قالب کتاب به ثبت اسناد ملی و تاریخ مشاغل ایران کمک شایانی کند. بدون شک این مسیر محقق نمی شود جز با تحقیق نسبت به تاریخ شکل گیری آن شغل و و افرادی که در این حوزه کار می کنند و یا آن دسته مشاغل مشابهی که در استان های دیگر وجود دارند.

گفتنی است؛ بر پایه تقویم مسابقه بین المللی عکس کار ایران؛ آخرین مهلت ارسال آثار، ۱۵ فروردین ماه ۱۳۹۹ است. هنرمندان برای اطلاع دقیق از قوانین شرکت، ثبت‌نام و ارسال عکس می توانند به پایگاه اینترنتی مسابقه به نشانی www.jobcenter.ir/festival مراجعه نمایند